Karma: de wet van oorzaak en gevolg
Over karma heeft vrijwel iedereen
wel eens gehoord. Maar wat betekent Karma nu precies?
De letterlijke
betekenis van karma is “handelen”. Karma wordt ook wel de wet van oorzaak
en
gevolg genoemd. Dit betekent dat alles wat we doen een oorzaak vormt, die
op een later tijdstip een
gevolg heeft. In het Boeddhisme wordt veel aandacht
besteed aan de motivatie of bedoeling die
achter ons handelen zit, omdat deze
in feite het karma bepaalt.
We gaan in onze jeugd naar school en plukken daar
later als we volwassen zijn de vruchten van. Als
je goed je best hebt gedaan
met de studie, zul je later wellicht meer verdienen met een betere
baan
vinden dan iemand die het nut niet inzag van school en studie.
Natuurlijk is dit wel een heel zwartwitte voorstelling van karma, maar het
zal duidelijk zijn dat alles wat we doen gevolgen heeft, hoe subtiel de
oorzaken ook mogen zijn.
Wat is karma en hoe werkt het?
Karma is een Sanskriet
woord en betekent handeling en verwijst naar activiteiten die we
verrichten
met lichaam, spraak en geest. Deze activiteiten laten indrukken of
zaadjes op onze geestesstroom
achter, die rijpen tot ervaringen wanneer aan
de juiste voorwaarden wordt voldaan. De zaadjes van
onze activiteiten gaan
met ons mee van het ene leven naar het andere en gaan dus niet verloren.
Als
we echter geen oorzaak of karma creëren voor iets, dan zullen we ook de
gevolgen niet ervaren: als
een boer geen tarwe zaait, zal er ook geen tarwe
groeien.
Als een gemotiveerde activiteit pijn en ellende tot gevolg heeft
voor anderen, dan wordt het een
negatieve, destructieve of ondeugdzame
activiteit genoemd. Als een activiteit bewust gewild geluk
veroorzaakt, wordt
hij positief, constructief of deugdzaam genoemd. Activiteiten zijn niet
inherent
goed of slecht, maar worden alleen zo genoemd overeenkomstig het
gevolg dat ze veroorzaken voor
degene die de actie doet. Positieve acties
veroorzaken prettige ervaringen voor de dader, en
negatieve acties
veroorzaken problemen en negatieve ervaringen voor de dader.
De werking van
oorzaak en gevolg op onze geestesstroom is wetenschappelijk. Alle
gevolgen
ontspringen uit oorzaken die in staat zijn hen voort te brengen. Als
we appelzaadjes zaaien, zal er
een appelboom groeien en geen Spaanse peper.
Als we Spaanse peperzaadjes zaaien, zal er Spaanse
peper groeien en geen
appelboom. Als we positieve activiteiten verrichten, zal geluk volgen en
als
we negatieve activiteiten verrichten, zullen problemen het resultaat
zijn. Alle geluk en voorspoed
die we in ons leven ervaren, zijn dus
veroorzaakt door onze eigen positieve activiteiten in het
verleden. Evenzo
zijn al problemen veroorzaakt door onze eigen destructieve activiteiten.
Is karma of de wet van oorzaak en gevolg een systeem van beloning
en straf?
Heeft Boeddha de wet van oorzaak en gevolg gecreëerd of
uitgevonden?
Beslist niet. Er is niemand die beloning of straf uitdeelt. Wij
creëren zelf oorzaken door onze
activiteiten en we ervaren de gevolgen
daarvan. We zijn dus verantwoordelijk voor onze eigen
prettige en vervelende
ervaringen. Boeddha heeft het systeem van oorzaak en gevolg
evenmin
uitgevonden als Newton de zwaartekracht uitvond. Boeddha beschreef
alleen het natuurlijke proces
van oorzaak en gevolg dat in de geestesstroom
van elk voelend wezen plaatsvindt. Hiermee toonde
hij ons hoe we het beste
kunnen handelen binnen de wet van oorzaak en gevolg teneinde het geluk
te
bereiken dat we wensen en de pijn te vermijden waar we een hekel aan
hebben.
De misvatting dat geluk en lijden respectievelijk beloning en straf
zijn stamt waarschijnlijk uit
onjuiste vertalingen van boeddhistische
teksten.
Is het nodig dat we de gevolgen van al onze daden
ervaren?Als zaadjes in aarde worden gezaaid, zullen ze uiteindelijk
opkomen; tenzij er niet aan voorwaarden zoals water, zon en mest is voldaan die
essentieel voor hun groei zijn, tenzij ze verbranden of uit de grond worden
getrokken. De uiteindelijke manier om karmische indrukken uit te roeien is door
middel van meditatie op de leegte van inherent bestaan. Op deze manier kunnen we
verstorende emoties en karmische indrukken volledig zuiveren. Op ons niveau is
dat nogal moeilijk, maar door zuivering kunnen we wel het tot rijping komen van
schadelijke indrukken stoppen. Dit is hetzelfde als het onthouden van water, zon
en mest aan het zaadje in de aarde, waardoor het niet kan kiemen.
Hoe kunnen we negatieve indrukken zuiveren?
Zuivering
door middel van de vier tegenkrachten is erg belangrijk. Dit voorkomt niet
alleen toekomstig lijden, maar verlicht ook de schuld of het zware gevoel dat we
nu vaak ervaren. Door onze geest schoon te maken zijn we in staat de Dharma
beter te begrijpen, voelen we ons kalmer en kunnen we ons beter concentreren. De
vier tegenkrachten, die gebruikt worden om negatieve indrukken te zuiveren
zijn:
1. spijt hebben,
2. besluiten het niet weer te doen,
3. toevlucht
nemen en een altruïstische houding ten opzichte van anderen opwekken
4. een
beoefening doen om de negatieve energie te zuiveren.
Ten eerste is het
belangrijk te erkennen en betreuren dat we een negatieve activiteit hebben
verricht. Onszelf verwijten maken en ons schuldig voelen is echter zinloos en
slechts een manier om onszelf emotioneel te kwellen. Door oprecht spijt te
hebben erkennen we dat we een fout hebben gemaakt. (Bij oprechte spijt hoort
uiteraard ook het pogen om onze negatieve daad tegenover iemand goed te maken of
ons te verontschuldigen.)
Ten tweede besluiten we dit soort negatieve daden
niet weer te doen. Als het iets is dat we regelmatig uit gewoonte doen, zoals
anderen bekritiseren, dan zou het hypocriet zijn om te zeggen dat we dat de rest
van ons leven niet meer zullen doen. Het is beter een meer reële tijdsduur te
kiezen en te besluiten dat we zullen proberen de activiteit niet te herhalen,
maar dat we gedurende die periode vooral oplettend zullen zijn en ons zullen
inzetten om niet in herhaling te vervallen.
De derde tegenkracht is
vertrouwen. Onze negatieve activiteiten hebben in het algemeen betrekking op
ofwel heilige objecten zoals Boeddha, Dharma of Sangha ofwel andere voelende
wezens. Om de goede relatie met de heilige objecten te herstellen vertrouwen we
op hen door toevlucht te nemen of hen instructies te vragen. Om een goede
relatie met andere voelende wezens te hebben wekken we een altruïstische houding
ten opzichte van hen op, zodat we ons hart wijden aan het bereiken van het
boeddhaschap, teneinde in staat te zijn hen op de beste manier van nut te
zijn.
De vierde tegenkracht is iets te doen wat de zaak weer in evenwicht
brengt. Dit kan iedere positieve activiteit zijn om anderen te helpen, of
traditioneel bijvoorbeeld het luisteren naar onderricht, een Dharma-boek lezen,
neerbuigingen maken, offers aanbieden, de namen van de boeddha's reciteren,
mantra's reciteren, beelden of schilderijen van de boeddha's maken,
Dharma-teksten drukken, mediteren etc. De krachtigste neutraliserende oefening
is mediteren op de leegte.
De vier tegenkrachten moeten regelmatig herhaald
worden. We hebben vele malen negatieve dingen gedaan, dus we kunnen natuurlijk
niet verwachten dat we die allemaal in één keer met een beperkte acitie kunnen
opheffen. Hoe sterker de tegenkrachten zijn - hoe groter onze spijt is, hoe
krachtiger ons besluit is om het niet weer te doen, etc. - des te krachtiger zal
de zuivering zijn.
Het is goed om de zuivering door middel van de vier
tegenkrachten elke avond voor het slapen gaan te doen teneinde elke negatieve
activiteit die we die dag verricht hebben te neutraliseren.
Is de wet van oorzaak en gevolg alleen van toepassing op mensen
die erin geloven?
Nee, oorzaak en gevolg werken voor iedereen als
een natuurwet, of we dat nu accepteren of niet. Positieve activiteiten brengen
geluk voort en negatieve activiteiten lijden. Als fruit van een boom valt, valt
het naar beneden zelfs als we geloven we dat het omhoog zal vallen. Het zou
prachtig zijn als we de gevolgen van onze activiteiten zouden kunnen vermijden
door er niet in te geloven. Dan zouden we kunnen eten wat we willen en nooit dik
worden of gewoon slapend rijk worden. Ook iemand die niet in vorige levens en de
wet van oorzaak en gevolg gelooft, ervaart geluk als gevolg van de eigen
activiteiten in vorige levens.
Als we het bestaan van oorzaak en gevolg
ontkennen, proberen we vaak geen positieve activiteiten te doen en negatieve te
vermijden. Zo creëer je weinig positieve energie, maar als je onbezonnen bent
creëer je wel eenvoudig veel negatieve energie. Mensen die de wet van oorzaak en
gevolg kennen, zullen proberen op te letten dat wat ze denken, zeggen en doen
anderen geen lijden bezorgt en zo proberen schadelijke indrukken op hun eigen
geestesstroom te vermijden.
Waarom hebben sommige mensen die veel negatieve activiteiten
verrichten succes en lijken ze gelukkig te zijn en hebben sommige mensen die
niet geloven in de wet van oorzaak en gevolg zo'n goed leven?
Als we
zien dat oneerlijke mensen rijk zijn, dat wrede mensen respect en macht krijgen,
of dat aardige mensen overvallen worden of jong sterven, is het mogelijk dat we
gaan twijfelen aan de wet van oorzaak en gevolg. Dat komt omdat we alleen kijken
naar wat er gebeurt in de korte periode van dit leven. Veel van de gevolgen die
we in dit leven ervaren zijn gevolgen van activiteiten uit vorige levens, en
veel van de activiteiten die we in dit leven verrichten zullen pas in
toekomstige levens tot rijping komen. De rijkdom van oneerlijke mensen is vaak
het gevolg van hun vrijgevigheid in voorgaande levens. Hun huidige oneerlijkheid
laat karmische zaadjes achter, zodat ze in toekomstige levens bedrogen zullen
worden en armoede zullen ervaren. Evenzo krijgen wrede mensen respect en macht
door hun positieve activiteiten uit het verleden. In het heden misbruiken ze hun
macht, waardoor ze de oorzaak voor toekomstig lijden creëren. Aardige mensen die
jong sterven ervaren het gevolg van negatieve activiteiten (zoals doden) uit
vorige levens. Hun huidige vriendelijkheid zaait echter zaadjes of indrukken op
de geestesstroom waardoor zij in de toekomst geluk zullen beleven.
De exacte
manier waarop een bepaalde activiteit tot rijping komt en welke dingen we in het
verleden hebben gedaan om een bepaald gevolg in ons leven te bewerkstelligen kan
alleen totaal gekend worden door de alwetende geest van een Boeddha. Wat in de
soetra's en tantra's wordt gezegd over een bepaalde activiteit die tot een
bepaald gevolg leidt, zijn algemene richtlijnen. In specifieke situaties liggen
de zaken verschillend, afhankelijk van andere oorzaken en omstandigheden. Het
principe dat negatieve activiteiten lijden veroorzaken en positieve activiteiten
geluk verandert echter niet. In een bepaalde individuele situaties kan een
negatieve activiteit, zoals doden, bijvoorbeeld tot rijping komen als ellende in
één van de lagere bestaanswerelden, of als een vroegtijdige dood. Dit hangt
zowel af van veel factoren die de activiteit zwaar of licht maken, als van de
omstandigheden die aanwezig zijn op het moment waarop een specifiek karmisch
zaadje tot rijping komt.
Als mensen lijden door hun eigen negatieve activiteiten, kunnen
of moeten we dan iets doen om hen te helpen?
Jazeker! We weten hoe
het is om je ellendig te voelen en dat is precies hoe iemand, die de gevolgen
van zijn eigen negatieve activiteiten ervaart, zich voelt. Uit meegevoel en
mededogen moeten we zeker helpen. Zijn huidige positie is weliswaar veroorzaakt
door zijn eigen activiteiten, maar dat betekent niet dat we lijdelijk toezien en
zeggen: "Oh, wat jammer. Wat zielig, maar je had niet zulke negatieve dingen
moeten doen."
Het is niet juist om op een stugge manier over karma te denken.
Iemand creëert wel de oorzaak voor een bepaalde negatieve ervaring door zijn
eigen daden, maar wellicht heeft hij ook wel het karma gecreëerd om hulp van ons
te ontvangen. Maar bovenal weten we allemaal hoe wij ons zouden voelen als we
ons zelf in die afgrijselijke situatie bevonden. We willen allemaal geluk en
geen lijden. Het doet er niet toe wiens pijn of probleem het is, maar deze moet
weggenomen worden. Het is een enorme misvatting om te denken: "De armen zijn arm
vanwege hun daden in vorige levens. Ik zou ingrijpen in het natuurlijke proces
van oorzaak en gevolg als ik zou proberen te helpen." We moeten onze eigen
luiheid of onverschilligheid of gehechtheid aan onze superieure positie niet
proberen te rationaliseren door oorzaak en gevolg verkeerd te interpreteren. Een
gevoel van mededogen en universele verantwoordelijkheid is belangrijk voor onze
eigen spirituele ontwikkeling en voor de vrede in de wereld.
Iedereen wil
gelukkig zijn, maar daar zullen we vooral zelf aan moeten werken door anderen te
helpen.
10 april 2012
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
Stil gewaarzijn
Alleen door stil gewaarzijn kunnen we lichamelijk en geestelijk veranderen. Deze verandering is volkomen spontaan. Als we moeite d...
-
Er zijn overal in de wereld labyrinten aangelegd. Het labyrint is een mooi symbool dat ons een zekere weg wijst, maar dat je alleen begrijp...
-
De vlinder is het symbool voor het proces van transformatie en metamorfose. Verschijnt er een vlinder let dan goed op in welke ve...
-
Het is algemeen bekend dat de Zon zijn levenskracht afgeeft via zijn stralen. Lange tijd geleden dacht men dat de Zon een God was en no...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten